واحد تحقیق و توسعه

اطلاع رسانی دارو و سموم DPIC

مرکز اطلاعات دارویی ماموریت دارد تا مخاطبان خود را در رابطه با سوالات دارویی راهنمایی  نماید. این مرکز آماده پاسخگویی به پرسش های دارویی بیماران و همکاری با کلیه کارکنان گروه پزشکی ، اساتید و دانشجویان می باشد.

خدمات این مرکز شامل موارد زیر می‌باشد:

1-      پاسخگویی به سؤالات دارویی و مشاوره دارویی هموطنان و کادر پزشکی

2-      آموزش در زمینه مصرف بهینه دارو و جلوگیری از رواج مصرف بی رویه آنها در سطح عموم مردم

3-     کاهش خطاهای دارویی و گزارش عوارض جانبی داروها

4-     برگزاری جلسات، دوره های آموزشی و کارگاه های آموزشی

5-     انتشار جزوات، بروشورها، مقالات و کتب آموزشی-پژوهشی

پاسخگویی به سؤالات دارویی هموطنان و همکاران کادردرمان توسط داروسازان، پزشکان و دستیاران داروسازی بر اساس جدیدترین و معتبرترین منابع اطلاعات دارو پزشکی انجام می­پذیرد.

این مرکز به عنوان زیر مجموعه داروخانه ها و مراکز اطلاعات دارویی معاونت غذا و داروی استان آذربایجان غربی راه اندازی شده است. مهمترین هدف این مرکز اطلاع رسانی علمی و ارائه توصیه های لازم جهت مصرف صحیح و منطقی دارو به بیماران و ارائه اطلاعات تخصصی به اعضاء کادر درمان (پزشکان- داروسازان- پرستاران و ...) می‌باشد.

شماره تلفن 190 پاسخگوی سوالات دارویی شما شهروندان عزیز می‌باشند.

» سوالاتی که از یک مرکز اطلاعات دارویی می توان پرسید عبارتند از:

نحوه مصرف دارو ، عوارض ناخواسته ناشی از مصرف دارو، مصرف دارو در بارداری و شیردهی، نحوه اختلاط داروها و محلول های تزریقی با هم وسازگاری آنها، نحوه نگهداری داروها، تداخلات داروها و مواد غذایی در مصرف همزمان آنها و همچنین ارائه اطلاعات لازم به همراهان فرد مسموم و یا گروه پزشکی در خصوص نحوه برخورد با یک بیمار مسموم

تجویز و مصرف منطقی دارو (RUD)

وظایف کمیته:

۱-  تعیین شاخص‌های تجویز و مصرف دارو در منطقه تحت پوشش

۲-  ارائه بازخورد نتایج شاخص‌های تجویز و مصرف دارو و الگوی نسخه‌نویسی به گروه پزشکی، داروخانه‌ها، مراکز بهداشتی – درمانی، بیمارستانها و . . .

۳-  ارائه راهکارها و پیشنهادات برای سیاستگزاری و برنامه‌ریزی به کمیته کشوری

4-  تعیین نقاط ضعف و مشکلات موجود در فرآیند تجویز و مصرف دارو در منطقه تحت پوشش مبتنی بر روش‌های علمی و آماری و نتایج حاصل از بررسی‌های نسخ و ارائه راهکاری مرتبط

 ۵ - کمک به طراحی و اجرای برنامه‌ها و مداخلات مؤثر تدوین شده توسط کمیته کشوری به منظور افزایش آگاهی نگرش و عملکرد گروه پزشکی وعامه مردم در خصوص تجویز ومصرف دارو با ایجاد همکاری بین واحدهای مختلف مرتبط با موضوع (درون و برون سازمانی)

 ۶-  انجام نیازسنجی‌های آموزشی و پژوهشی در خصوص تجویز و مصرف دارو در منطقه تحت پوشش

۷-  تدوین دستورالعمل های تجویز دارو در منطقه تحت پوشش و نظارت بر اجرای آن‌ها

 ۸-  نظارت بر تشکیل جلسات و اجرای مصوبات کمیته دارو و درمان بیمارستانی در بیمارستان‌های منطقه تحت پوشش بر اساس دستورالعمل کمیته کشوری

 ۹-  تشکیل کمیته‌های کارشناسی و تخصصی در موضوعات مرتبط بر حسب مورد

۱۰-  تهیه و تنظیم برنامه عملیاتی سالانه کمیته و تعیین و برآورد بودجه مورد نیاز جهت طرح و تصویب در کمیته کشوری

 ۱۱ - ارائه گزارش عملکرد به صورت منظم و مستمر به کمیته کشوری

عارضه ناخواسته دارویی(Adverse Drug Reaction or ADR ) :

  تاکنون تعاریف متعددی از عارضه ناخواسته دارویی ارائه شده است. براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت عارضه ناخواسته دارویی عبارت است از هر نوع واکنش زیان آور و ناخواسته که در دوزهای معمول مورد استفاده برای پیشگیری، تشخیص یا درمان بیماری یا تغییر عملکرد فیزیولوژیکی رخ می دهد.

 طبقه بندی•ADRبراساس علت طبقه بندی شوند.

•نوعA:عوارض دارویی فزونی یافته-وابسته به دوز و قابل پیش بینی

•عوارض نوعA، ًکه تقریبا80٪از عوارض ناخواسته دارویی را تشکیل می دهند، معمولاً نتیجه اثر اولیه دارو هستند(به عنوان مثال خونریزی هنگام استفاده از داروی ضد انعقاد وارفارین) یا شاخص درمانی پایین دارو

 (به عنوان مثال حالت تهوع ناشی از دیگوکسین)، بنابراین قابل پیش بینی هستند.آنها مربوط به دوز بوده و معمولا خفیف هستند، اگرچه ممکن است جدی یا حتی کشنده باشند(به عنوان مثال خونریزی داخل جمجمه ناشی از وارفارین) چنین عوارضی معمولاً به دلیل دوز نامناسب است، به ویژه هنگامی که دارو معیوب باشد.

اصطلاح "عوارض جانبی" اغلب برای عوارض جزئی نوع Aبه کار می‌رود.

نوعBعوارض دارویی ویژه: واکنش‌های دارویی ویژه، به آن دسته از واکنش های ناخواسته داروئی اطلاق می‌شود که به ندرت و به صورتی غیرقابل پیشبینی در میان جوامع بروز می‌یابد. انواع A و B در دهه 1970 ارائه شدند، و انواع دیگر هنگامی ارائه شدند که دو مورد اول برای طبقه‌بندی ADR کافی نبودند.

•.نوع: Cاثرات مزمن

•.نوع: Dاثرات تاخیری

•.نوع: Eاثرات پایان درمان

•.نوعF:اثرات شکست درمان

رویداد ناخواسته (یاتجربه ناخواسته)  (Adverse Event or Adverse Experience) :

  عبارت است از یک تجربه نامطلوب که متعاقب تجویز یک فراورده دارویی رخ می دهد. یک رویداد ناخواسته لزوما دارای ارتباط علیتی با مصرف دارو نمی باشد.

  چگونه می توان عوارض دارویی مشاهده شده را گزارش نمود؟

  به منظور جمع آوری گزارشهای عوارض دارویی، با توجه به استانداردهای بین المللی، فرم های زرد رنگی تهیه شده است که در صورت تماس با این مرکز به تعداد لازم در اختیار کلیه حرف پزشکی قرار خواهد گرفت. پس از تکمیل فرمها، می توان آنها را به آدرس تهران- صندوق پستی 948-14185 ارسال داشت، هزینه پست قبلا پرداخت شده است. این مرکز شما را از دریافت گزارش ها مطلع نموده، جدیدترین اطلاعات و اخبار در رابطه با عوارض دارویی را در اختیار شما قرار خواهد داد.

  چه مواردی را می توان گزارش نمود؟

  کلیه عوارض ناخواسته مشکوک به مصرف فراورده های درمانی از جمله داروها(اعم از خود درمانی یا درمانهای تحت نسخه پزشک)، فراورده های خونی، واکسن ها، مواد حاجب، مواد مورد استفاده در دندانپزشکی یا جراحی، فراورده های گیاهی و محلول های لنز قابل گزارش به این مرکز می باشند.

  جهت گزارش یک عارضه اطمینان از وجود ارتباط قطعی میان مصرف فراورده و بروز عارضه ضروری نیست بلکه تردید به ایجاد عارضه نیز قابل گزارش می باشد. همچنین کلیه عوارض مشاهده شده اعم از خفیف یا شدید ، گذرا یا پایدار توسط این مرکز پذیرفته می شود.

گزارش دهی عوارض دارویی

گزارش های داوطلبانه عوارض دارویی مشکوک گزارش شده به شرکت دارویی باید به مرکو فارماکوویژیلانس ارسال گردد.

•گزارش دهی فوری شامل موارد زیر می باشد:

•موارد منجر به فوت

•موارد تهدید کننده حیات

•موارد منجر به ناتوانی یا نقص عضو مشخص یا دائمی

•موادر منجر به بستری شدن در بیمارستان

•موارد منجر به طوالنی شدن زمان بستری در بیمارستان

•موارد منجر به ناهنجاری های مادرزادی

  چه افرادی می توانند عوارض ناخواسته را گزارش نمایند؟

  کلیه حرف پزشکی، نظیر: پزشکان عمومی، داروسازان، دندانپزشکان، متخصصین رشته های پزشکی و داروسازی و دندانپزشکی، پرستاران و سایر کارکنان حرف پزشکی می توانند عوارض مشاهده شده را به مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها گزارش نمایند.

  برخی نکات قابل توجه:

  اثرات ناخواسته تاخیری: برخی عوارض (نظیر رتینوپاتی ناشی از کلروکین، استئومالاسی ناشی از مصرف داروهای ضدصرع، سرطان هاو...) ممکن است ماهها یا سالها پس از قرار گرفتن در معرض فراورده تظاهر نمایند. هرگونه شک نسبت به وقوع چنین عوارضی در این قبیل موارد قابل گزارش می باشد.

  سالمندان: با توجه به اینکه سالمندان بیش از سایر گروههای سنی مستعد بروز عوارض می باشند، توجه ویژه جامعه پزشکی نسبت به این مساله مورد درخواست می باشد.

  ناهنجاریهای مادرزادی: هنگامی که نوزادی با نقص خلقت مادرزادی متولد می گردد یا سقط جنین نارس صورت می گیرد، از همکاران محترم درخواست می گردد تا احتمال دخالت یک عارضه دارویی را در نظر گرفته، کلیه داروهای مصرف شده در طول بارداری ( از جمله خوددرمانی) را گزارش نمایند.

  توجه مهم:

1. هنگام گزارش یک عارضه حتی الامکان نام شرکت سازنده و شماره سری ساخت را جستجو نموده، گزارش نمایید.

2. هرگز به دلیل نامعلوم بودن برخی اطلاعات درخواستی در فرم، از گزارش نمودن عارضه اجتناب نفرمایید.

3. هویت بیمار و گزارشگر محرمانه خواهد ماند.

وظایف واحد ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها (ADR)

- همکاری با مرکز ملی ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها برای جمع آوری و ثبت گزارش های عوارض دارویی به وسیله فرم های زرد

- توزیع فرم های زرد به همراه آموزش نحوه تکمیل آن در راستای تقویت سیستم گزارش دهی عوارض ناخواسته دارویی

- تکثیر و ارسال سریع اطلاعیه های ADR صادر شده توسط مرکز ملی ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها به گروه های مختلف پزشکی

- برگزاری جلسات توجیهی برای رابطان ADR بیمارستان های استان

- بازرسی از بیمارستان های استان در خصوص نحوه گزارش عوارض ناخواسته دارویی

- تهیه و توزیع مطالب آموزشی بین گروه های هدف

 وظایف واحد نظارت بر داروخانه های بیمارستانی

- انجام بازدیدهای منظم از داروخانه ها و انبارهای بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه اعم از خصوصی و دولتی.

- ارزیابی اعتباربخشی مطابق برنامه کشوری وزارت متبوع در قالب برنامه مدون و تخصیص امتیاز واحد دارویی بیمارستان ها.

- انجام کارشناسی محل داروخانه، انبار دارو و تجهیزات بیمارستان های جدید و یا در موارد جابجایی محل داروخانه و انبار بیمارستان ها